تاریخ شروع:
1400-10-20
|
تاریخ پایان:
|
سه شنبه | 17:00 | 19:00 |
در این کارگاه چهار شاهکار ادبیات کلاسیک ایران که شاخصترین الگوهای نظم و نثر در بیان تاریخ، روایت و اسطوره هستند، مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت. ادبیات کلاسیک هویت، فرهنگ و تاریخ ما را شکل میدهد، اما بازیافتن این هویت، چگونه زندگی امروز ما را متاثر خواهد کرد؟ این پرسشی است که استادان این کارگاه به آن پاسخ خواهند داد.
در این کارگاه علاوه برآنکه برخی از کتابهای ادبیات کلاسیک به عنوان آثار سترگ و ماندگار ادبی و تاریخی بررسی خواهند شد، دریچه دیگری نیز بر این متون گشوده خواهد شد که روشنیبخش زندگیهای امروزمان باشد. جدا از بحث فرهنگ، زبان و هویت، آثار کلاسیک اساسیترین مسائل بشری را با ما درمیان میگذارند؛ موضوعاتی که زودگذر و موقتی نیستند و در هر زمانه و جامعهای که زندگی کنیم، نیازهای اخلاقی، روحی و عقلانی ما را برآورده میکنند.
مباحث اصلی که در جلسات مختلف این دوره مطرح خواهد شد به شرح زیر میباشد؛
الف: تاریخ بیهقی ( ابوالفضل بیهقی)
استاد: دکتر محمد دهقانی
تاریخ بیهقی مثل هر شاهکار ادبی دیگر، بازتاب روشنی است از جامعه و فرهنگی که خود در بطن آن پدید آمده و بالیده است. روحیات و خلقیات و رفتارهایی که در شخصیتهای تاریخ بیهقی میبینیم، امروز هم در بسیاری از آدمهای روزگار ما دیده میشود. از این حیث، بیهقی شاید راوی صادقی برای خلق وخو و رفتار سیاسی و اجتماعی ما امروزیان هم باشد. تاریخ بیهقی، در عین این که از مردمان و رویدادهای هزار سال پیش سخن میگوید، این نکته مهم را نیز به ذهن متبادر میکند که بخشی از نابهنجاریها و کژکرداریهای اجتماعی و فرهنگی جامعه امروزی ما احتمالاً از گذشتهای دور برجای مانده است. در این کارگاه، علاوه بر آنکه زندگی و زمانه بیهقی را مرور میکنیم، اهمیت اجتماعی، سیاسی، فکری و فرهنگیاش نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
جلسه اول:
بحثی درباره تاریخ و فلسفۀ تاریخ با نگاهی به تاریخ بیهقی
جلسه دوم:
نگاهی به زندگی و زمانه بیهقی
جلسه سوم:
تاریخ بیهقی و اهمیت اجتماعی و سیاسی و فکری و فرهنگی آن
جلسه چهارم:
روخوانی و توضیح چند بخش مهم تاریخ بیهقی
ب. شاهنامه (ابوالقاسم فردوسی)
استاد : دکتر ابوالفضل خطیبی
شاهنامه یکی از بزرگترین شاهکارهای ادبی و سرودههای حماسی جهان است. کتابی که با بیش از پنجاه هزار بیت، روایتگر اسطورهها، رخدادها و تاریخ ایران از آغاز تا حمله اعراب به ایران است. فردوسی هنگامی شاهنامه را سرود که زبان پارسی دچار آشفتگی بود. به همین خاطر او را هستیبخش زبان پارسی میدانند. شاهنامه در طول قرنها پاسدار زبان فارسی و هویت ایرانی ما بوده و خواندنش علاوه بر آنکه موجب شناخت سنتها و رسوم کهنه ایران است، به غنیتر شدن واژگان ما نیز کمک میکند. اما شاهنامه تنها یک شاهکار ادبی و حماسی نیست، بلکه میتوان در آن پاسخی برای نیازهای امروزمان پیدا کرد. در کارگاه شاهنامه، جدا از آنکه به فردوسی و هنرش، یعنی کتاب شاهنامه پرداخته میشود، براین نکته تاکید خواهد شد که رمز و راز جاودانگی این اثر سترگ چیست؟
جلسه اول:
نگاهی به فردوسی و جامعه عصر او
فردوسی راوی و فردوسی شاعر، هنر فردوسی، راز و رمز جاودانگی فردوسی
جلسه دوم:
هویت ایرانی در شاهنامه
نقالی شاهنامه و تآثیر فردوسی بر شاعران و نویسندگان ایرانی از آغاز تا امروز
جلسه سوم:
قطعات و بیتهای الحاقی شاهنامه
نگاهی به یکی از داستانهای شاهنامه: رستم و اسفدیار
جلسه چهارم:
شاهنامه در عصر جهانی شدن
نیاز انسانِ امروز به شاهنامه
ج: منطقالطیر (عطار نیشابوری)
استاد: دکتر مهدی محبتی
در ادبیات ایران حدود ۴۰ هزار قصه وجود دارد که قریب به ۲۳۰۰ قصه متعلق به عطار است، بنابراین هرکس فقط یک بار قصههای او را خوانده باشد، به اندازه ۸ سال به زندگیاش معنا داده است. عطار نیشابوری در تمام قصهها، تمثیلات و افسانههای شیرین و دلنشین خود، شعر را از دنیای دربار و مدرسه بیرون آورد و در فراخنای زندگی عامه، عقاید و احساسات مردم قدم نهاد. داستان مهمترین ابزار هنری عطار است و محتوای این داستانها را مسائل کوچک و بزرگ انسان شکل دادهاند. او صدای اعتراض، دردها و ناخوشیهای مردم است. ضمن اینکه دردشناس و درمانگر نیز هست. از آنجا که عطار به تفاوت ظرفیت و سلوک آدمها باور دارد، معنادهی به زندگی را نیز در طیفهای مختلفی بیان میکند. در این کارگاه شیوه درست برخورد با آثار عطار آموزش داده میشود و نسبت هفت وادی او با انسان معاصر و مشکلاتش جستجو خواهد شد.
جلسه اول:
عرفان ایرانی و جایگاه عطار در آن
جلسه دوم:
شیوه درست برخورد با آثار عطار
منطق الطیر و جایگاه آن در آثار عطار
جلسه سوم:
نقد و تحلیل شکل و محتوای منطق الطیر
جلسه چهارم:
هفت وادی عطار و نسبت آن با انسان معاصر
د. پنج گنج یا خمسه (نظامی گنجوی)
استاد: دکتر مریم مشرف
اگرچه منظومههای نظامی، نقطه آغاز داستانسرایی در زبان فارسی نیستند، اما او را تنها شاعری میدانند که تا پایان سده ششم توانسته است ادبیات غنایی را به حد اعلای تکامل برساند. نظامی از قلههای بلند شعر فارسی است و منظومههایش شهرتی جهانی دارند. در تاریخ ادبیات فارسی کمتر شاعری است که مثنویهایش مانند نظامی تقلید شده باشد. او با سرایش خمسه به چنان توفیقی دست یافت که بسیاری از شاعران پس از او بر آن شدند که برای کسب این نام و اعتبار، به تقلید آثار او بپردازند. پنج منظومه «مخزنالاسرار»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون»، «هفت پیکر» و «اسکندرنامه» را «خمسه» یا «پنج گنج» نظامی میگویند. در این کارگاه ترفندهای قصهگویی نظامی مورد اشاره قرار خواهد گرفت، ضمن اینکه خوانش امروزی در رویکرد کارگاه دنبال خواهد شد و به تحلیل دیدگاه نظامی درباره عدالت، قدرت و عشق پرداخته خواهد شد.
جلسه اول:
مفهوم عدالت و بنیانهای جامعه عدالتمحور در اندیشههای نظامی
تحلیل نگاه نظامی به مساله قدرت و جامعه با تکیه بر آثار نظامی: مخزن الاسرار و اسکندرنامه
جلسه دوم:
نظامی و روانشناسی عشق
نظریه عشق و احوال عاشقان در خسرو و شیرین و لیلی و مجنون
جلسه سوم:
تقابل پارسایی و اروتیسم در هفت پیکر
تحلیلی بر چند قصه عاشقانه و جایگاه زن در داستانها
جلسه چهارم:
شگردهای قصهگویی، چگونه صدای نظامی شنیده میشود (بحثی روایتشناختی در ترفندهای قصهگویی، دینامیسم شخصیت، فضاسازی و صور خیال)