تاریخ شروع:
1400-11-29
|
تاریخ پایان:
|
شنبه | 18:00 | 20:00 |
داستاننویسی ایران طی یک قرن اخیر با فراز و فرودهای بسیاری روبرو بوده است. میتوان ابتدای قرن گذشته را نقطه آغاز داستان نویسی مدرن در ایران قلمداد کرد. تغییرات فرهنگی و سیاسی درهر دوره از این صد سال، جریانها و گرایشهای ادبی مختلفی را شکل داده است که برخی از آنها آغازگر تحول ادبی در دورههای بعد از خود بودهاند. سال 1300 شمسی، سرمنشاء نمونههایی از ژانرهای ادبی است؛ از جمله رمانهای اجتماعی که توصیفگر شرایط جامعه بعد از مشروطیت هستند و از نمونههایش میتوان «تهران مخوف» مشفق کاظمی را مثال آورد، و دیگری شکلگیری داستان کوتاه است با «یکی بود یکی نبود» محمدعلی جمالزاده. دهه اول این قرن همچنین شاهد شکلگیری نخستین رمان فارسی یعنی «بوف کور» صادق هدایت است. یک دهه بعد، در فضای سیاسی و اجتماعی حاکم پس از سرنگونی رژیم شاه، ادبیات متنوعتری شکل میگیرد و در دهه چهل بسیاری از این تلاشها در عرصه ادبی به ثمر میرسد. این دگرگونی در تمام دهههای قبل و بعد از انقلاب ادامه مییابد و جریانهای ادبی مهم و افرادی شاخصی چون صادق چوبک، غلامحسین ساعدی، ابراهیم گلستان، جلال آل احمد، بهرام صادقی، هوشنگ گلشیری، سیمین دانشور و ...از دل آن پدید میآیند. مرور و تفسیر دوران صد ساله تاریخ ادبی که با نگاهی به جریانهای کمی قبلتر، یعنی تلاشهای ادبی سالهای 1270 آغاز میشود، ما را یاری میکند که نگاه تحلیلی دقیقتری به وضعیت ادبی امروز خود بیندازیم و ریشههای اصلی آن چه را که امروز به عنوان ادبیات داستانی در دست داریم، کشف کنیم.
کارگاه پژوهشی- تاریخی «یک قرن ادبیات داستانی» قرار است در سی جلسه (سه دوره ده جلسهای)، نگاهی دوباره به همه تجربههای داستانی در یک قرن گذشته باشد. تجربههایی چون ادبیات متعهد، رشد ترجمه، پاورقینویسی، شکلگیری کانون نویسندگان ایران، جنگ اصفهان، ادبیات تاریخی، ادبیات اقلیمی، انتشارات مجلات ادبی، ادبیات جنگ، رئالیسم جادویی، رمان عامهپسند، جلسات ادبی، جایزههای ادبی، ادبیات طبقه متوسط، رمان پست مدرن برخی از موضوعاتی است که در این کارگاه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. درپایان هر دوره نیزدرسگفتارهایی درباره افراد شاخص هر دوره با حضور استادان برجسته حوزه ادبیات برگزار میشود. صادق هدایت، صادق چوبک، بزرگ علوی، غلامحسین ساعدی، جلال آلاحمد، هوشنگ گلشیری، ابراهیم گلستان، سیمین دانشور، احمد محمود و غزاله علیزاده برخی از این افراد هستند.
دوره اول: 1300 تا 1340
در این دوره چهل ساله، داستاننویسی ایران شاهد تحولات بسیار مهمی در ساختار و مضمون رمانها و داستانها بوده است. محمدعلی جمالزاده با نوشتن «یکی بود یکی نبود» در 1300، پایههای سبک واقعگرایی را در ادبیات بنا نهاد و صادق هدایت با نوشتن رمان «بوف کور» داستاننویسی ایران را به مرحله نوینی سوق داد. اینها تنها برخی از جریانها و اتفاقات مهمی هستند که میتوانند دگرگونیهای داستاننویسی ایران در این دوره را به نمایش بگذارند. در این دوره کارگاهی، جریانها و آثار اصلی ادبیات داستانی و خصوصیت بنیادین آنها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در هر جلسه از این دوره ضمن دنبال کردن سیری تاریخی، برای بازشناسی و توصیف جریانهای ادبی، بر کار چهرههای نوآور متمرکز میشویم تا دریابیم هر یک از آنها به لحاظ موضوعی، زبانی، یا کاربرد صناعتهای نوشتاری، چه چیز بر داستاننویسی ایران افزودهاند.
جلسه اول: طلوع داستان جدید در دورهی بیداری عصر مشروطه(دهه 1270_1280، تا 1300)
دو فرم نوشتاری سفرنامه و مکالمه در رمان مشروطه، مثل «سیاحتنامه ابراهیمبیک» و «حاجی بابای اصفهانی»
نقش ترجمهی رمان فرنگی در رمانهای تاریخی مانند «شمس و طغرا» و رمان اجتماعی همچون «تهران مخوف»
جلسه دوم: داستان کوتاه(ویژگیهای نخستین مرحله داستان کوتاه فارسی)
شیوههای حکایتنویسی ادبیات کلاسیک؛«چرند و پرند» دهخدا
قصههای جمالزاده؛ مجموعه «یکی بود یکی نبود» و رمان «راه آبنامه»
جلسه سوم: بزرگ علوی
بررسی مجموعههای «چمدان» و «نامهها»
رمان «چشمهایش» (ترکیب نقاشی ونوشتار)
جلسه چهارم: صادق هدایت
داستانهای کوتاه
رمان «بوف کور»
داستان فانتاستیک
جلسه پنجم: دهه 1320_1330
نقش ترجمهی داستان کوتاه آمریکا، روسیه، اروپا بر مدرنیسم ادبی ایران
ویژگیهای دومین مرحلهی داستان کوتاه ایران
جلسه ششم: مدرنیسم در آثار نویسندگان
چوبک، گلستان، آلاحمد و دانشور
ادبیات زنان
جلسه هفتم: داستاننویسی سالهای پس از کودتا تا 1340
رمان اسطورهای مانند «یکلیا و تنهایی او» از مدرسی و «ملکوت» بهرام صادقی
جلوههای مدرن و پسامدرن در داستانهای «سنگر و قمقمههای خالی» اثر بهرام صادقی
جریان داستاننویسی رئالیستی از جمله «شوهرآهوخانم» از علیمحمد افغانی
جلسه هشتم: مروری بر آثار صادق هدایت
به روایت محمدعلی کاتوزیان
جلسه نهم: مروری بر آثار بزرگ علوی
به روایت سعید رضوانی
جلسه دهم: مروری بر آثار احمد آرام
به روایت احمد آرام
دوره دوم:1360-1340
جریانشناسی ادبیات داستانی از 1340 تا مقطع انقلاب در 13 جلسه به شرح زیر روایت خواهد شد. حسن میرعابدینی تدریس جلسه اول تا هفتم این کارگاه را بر عهده دارند.
جلسه اول: گذشته ادبی و دهه چهل
گذشته ادبی: مروری بر داستاننویسی از 1300 تا 1340
دهه چهل: برآمدن رمان فارسی و زمینههای اجتماعی_فرهنگی آن
جلسه دوم: زنان نویسنده
سیمین دانشور، مهشید امیرشاهی، گلی ترقی، شهرنوش پارسیپور،غزاله علیزاده
جلسه سوم و چهارم: رمان رئالیستی، ادبیات اقلیمی و ادبیات جنوب
احمد محمود، محمود دولت آبادی، علی اشرف درویشیان
جلسه پنجم: رمان قصهگو
اسماعیل فصیح، ایرج پزشکزاد، جمال میرصادقی
جلسه ششم: مدرنیستها و جریان اندیشه و هنر
مدرنیستها: جریان جنگ اصفهان (هوشنگ گلشیری، هرمز شهدادی)
جریان اندیشه و هنر: شمیم بهار، بهمن فرسی
جلسه هفتم: نگاهی تحلیلی به ادبیات داستانی ایران از 1340 تا 1360
جلسه هشتم: غلامحسین ساعدی
به روایت فرشته احمدی
جلسه نهم: سیمین دانشور
به روایت بهناز علیپورگسکری
جلسه دهم: هوشنگ گلشیری
به روایت مهسا محبعلی
جلسه یازدهم: جلال آل احمد
به روایت محمد حسینی
جلسه دوازدهم: ابراهیم گلستان
به روایت علی شروقی
جلسه سیزدهم: بهرام صادقی
به روایت حامد حبیبی